Aktualnie polski system emerytalny złożony jest z trzech filarów:
- Pierwszy filar – konto w ZUS
- Drugi filar – subkonto w ZUS oraz rachunek OFE
- Trzeci filar – IKE, IKZE, PPE oraz PPK
O ile dwa pierwsze filary są obowiązkowe, to trzeci jest całkowicie dobrowolny dla osób fizycznych i daje możliwość odkładania dodatkowych oszczędności na emeryturę. Im szybciej skorzystamy z jednego (lub ze wszystkich) rozwiązań, tym większy kapitał uda nam się zgromadzić. IKE i IKZE o których założeniu i odprowadzaniu składek decydujemy samodzielnie. Czym charakteryzuje się IKE i IKZE i dlaczego warto je mieć? Zapraszamy do lektury.
IKE czyli Indywidualne Konto Emerytalne
IKE ma blisko 20-letnią historię na polskim rynku, zostało wprowadzone w 2004 roku i z roku na rok cieszy się coraz większą popularnością. Umowę o prowadzenie IKE można zawrzeć w dowolnej instytucji finansowej, która oferuje tego typu rozwiązanie, jak np. banki, towarzystwa ubezpieczeniowe, towarzystwa funduszy inwestycyjnych, a nawet domy maklerskie. Niezależnie od wyboru instytucji finansowej ramy produktu są identyczne, takie jak np. limit wpłaty w danym roku kalendarzowym, korzyści fiskalne czy możliwość wypłaty środków.
Limit wpłaty w danym roku kalendarzowym jest ogłaszany co roku przez Ministra Rodziny i Polityki Społecznej i wynosi 3-krotność prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej. W 2021 roku maksymalnie można wpłacić 15 777 zł. Największą zaletą tego rozwiązania jest zwolnienie z podatku od zysków kapitałowych. Z tej ulgi będą mogły skorzystać osoby, które wypłacą środki po 60 roku życia lub nabędą uprawnienia emerytalne w 55 roku życia (niezależnie od płci). Oprócz wieku uprawniającego do wypłaty bez podatku od zysków kapitałowych, oszczędzający muszą spełnić jeszcze jeden z dwóch warunków:
- dokonywać wpłat na IKE co najmniej w 5-ciu dowolnych latach kalendarzowych
- dokonać wpłaty ponad połowy wartości wszystkich wpłat na IKE nie później niż na 5 lat przed dniem złożenia wniosku o dokonanie wypłaty
Warto zauważyć, że środki zgromadzone w IKE nie muszą być zamrożone do 60 roku życia. Oszczędzający w razie potrzeby może wycofaćczęść lub całość zgormadzonych środków, natomiast w takiej sytuacji traci korzyści fiskalne, co jest równoznaczne z koniecznością zapłacenia podatku od zysków kapitałowych w wysokości 19%.
IKZE czyli Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego
Oferta trzeciego filaru została rozszerzona w 2012 roku o nowe rozwiązanie jakim jest IKZE. Zasadnicza różnica między IKE a IKZE dotyczy dwóch kwestii – limitu wpłaty oraz regulacji dotyczących opodatkowania.
IKZE, może być oferowane przez te same instytucje, co IKE. Limit wpłat jest również określany przez Ministra Rodziny i Polityki Społecznej i stanowi 1,2-krotność prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej – w 2021 roku limit wynosi 6 310,80 zł. W przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą limit jest większy i stanowi 1,8-krotność prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej – w 2021 roku limit jest równy 9 466,20 zł.
Z ulgi podatkowej w IKZE, w postaci odliczenia od corocznego podatku dochodowego, można skorzystać, jeśli tylko były dokonane jakiekolwiek wpłaty na ten produkt. Kwota wpłat pomniejsza opodatkowany dochód. Uwzględniając tegoroczny maksymalny limit wpłaty, osoba fizyczna rozliczająca się według:
- 17% stawki może liczyć na zwrot w wysokości 1 072, 84 zł,
- 19% stawki może liczyć na zwrot w wysokości 1 199,05 zł,
- 32% stawki może liczyć na zwrot w wysokości 2 019,46 zł.
W przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą zwrot w 2021 roku może wynieść maksymalnie 3 029,18 zł.
Dodatkową zaletą w przypadku IKZE jest brak podatku od zysków kapitałowych. Podatek jednak będzie pobrany, ale w innej formie i wysokości. Wypłata środków zgromadzonych w IKZE jest wykonywana na wniosek Oszczędzającego, po osiągnięciu 65 lat (niezależnie od płci) i dokonywaniu wpłat w co najmniej 5-ciu latach kalendarzowych. W momencie wypłaty od całości zgromadzonych środków pobierany jest 10% zryczałtowany podatek.
Atutem tych rozwiązań jest fakt, że w dowolnym momencie Oszczędzający może dokonać zmiany instytucji prowadzącej dany produkt. Przeniesienie środków między instytucjami jest określane mianem wypłaty transferowej. Warunki wypłaty transferowej warto sprawdzić w regulaminie produktu, tak aby nie narazić się na dodatkowe koszty, z których większość firm rezygnuje. Na IKE i IKZE środki może gromadzić wyłącznie jeden Oszczędzający, oznacza to, że Ustawodawca nie przewidział wspólnego konta małżeńskiego. Zgromadzone środki w obu produktach są dziedziczone. Dodatkowo, istnieje możliwość wskazania dowolnej osoby (lub osób) uprawnionej na wypadek śmierci, która otrzyma środki zgodnie z warunkami wypłaty przewidzianymi w danym produkcie.
Podsumowanie IKE i IKZE:
| Obszar | Indywidualne Konto Emerytalne (IKE) | Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego (IKZE) |
| Limit wpłat w 2021 roku | 15 777 zł | Osoby fizyczne: 6 310,80 złOsoby samozatrudnione: 9 466,20 zł |
| Ulga podatkowa w danym roku kalendarzowym | brak | Możliwość odliczenia wpłat od podstawy opodatkowania za dany rok kalendarzowy |
| Wiek uprawniający do wypłaty środków z zachowaniem korzyści podatkowych | Po osiągnięciu 60 lat lub nabyciu uprawnieńemerytalnych i ukończeniu 55 lat | Po osiągnięciu 65 lat |
| Dodatkowe warunki do wypłaty środków z zachowaniem korzyści podatkowych? | Dokonywanie wpłat w dowolnej wysokości przez co najmniej 5 lat kalendarzowych lub Wpłacenie ponad połowy wartości wpłat nie później niż na 5 lat przed dniem w którym został złożony wniosek o wypłatę | Dokonywanie wpłat przez co najmniej 5 lat kalendarzowych |
| Korzyści podatkowe jakie można osiągnąć po spełnieniu warunków do wypłaty | Brak podatku od zysków kapitałowych w wysokości 19% | Brak podatku od zysków kapitałowych w wysokości 19%. Na zakończenie inwestycji pobierany jest 10% zryczałtowany podatek od całości zgromadzonych środków |
| Zwrot częściowy zgromadzonych środków | tak | Brak |
| Wcześniejsze zerwanie umowy | Tak, pobierany jest podatek od zysków kapitałowych w wysokości 19% | Tak, konieczność zapłaty podatku dochodowego od osoby fizycznej PIT oraz podatek od zysków kapitałowych w wysokości 19% |
| Dziedziczenie środków | Spadkobiercy otrzymają całość środków bez płacenia podatku dochodowego w wysokości 19% | Brak podatku od spadków i darowizn. Spadkobiercy będą musieli zapłacić zryczałtowany podatek dochodowy w wysokości 10% |
