Czy ubezpieczenie OC zawodowe jest obowiązkowe? Kogo dotyczy ubezpieczenie zawodowej odpowiedzialności cywilnej?

Jak zapewne wszyscy wiedzą istnieje w Polsce pewna grupa zawodów, wśród których popełnienie błędu w “sztuce zawodowej”, lub nawet niedopatrzenia mogą spowodować daleko idące, niekorzystne konsekwencje u potencjalnego naszego klienta. W ślad za tym idzie także odpowiedzialność cywilna (OC) sprawcy, niewyłączająca w określonych prawem przypadkach odpowiedzialności karnej, administracyjnej czy dyscyplinarnej.

Są, więc pewne rodzaje działalności zawodowej opatrzone szczególnie dużym ryzykiem zawodowym, których wykonywanie wymaga uzyskania: licencji zawodowych, koncesji, certyfikatów lub innych zezwoleń i zgód, aby moc je wykonywać. Te wymogi określają najczęściej ustawy o danym zawodzie lub przepisy branżowe ustanawiane przez samorządy zawodowe. W tych przepisach, ustawowo wymaga się od ich części, by wykupiły i posiadały ubezpieczenie zawodowej odpowiedzialności cywilnej (ZOC). Szczegółowe wymogi tych obowiązkowych ubezpieczeń określa zawsze Minister Finansów (lub równorzędny, nieważna nazwa) w drodze rozporządzenia wydanego na podstawie konkretnego upoważnienia ustawowego. OC zawodowe jest podstawowym zabezpieczeniem finansowym – o czym nie wszyscy pamiętają – przed dochodzeniem roszczeń, strat i zadośćuczynień ze strony klientów oraz osób trzecich.

Każda osoba, która chce być specjalistą – mistrzem – w swoim zawodzie musi się kształcić, systematycznie doskonalić i zdobywać coraz większe doświadczenie. Ale nawet wtedy zdobyta wiedza i doświadczenie nigdy nie dają stu procentowej  gwarancji nie popełnienia błędu  w toku wykonywania zawodu. Często nawet przypadkowy błąd, nie zawsze bezpośrednio zawiniony pociąga za sobą  kosztowne następstwa związane z jego naprawą i zadośćuczynieniem. Stąd wiele zawodów np. lekarzy, adwokatów, architektów, rzeczoznawców, niektórych pośredników np. agentów ubezpieczeniowych itd. ma posiadać obowiązkowe ubezpieczenie zawodowe. Musimy także pamiętać, że OC zawodowe zawsze chroni podwójnie – samego ubezpieczonego i klienta:

• Ubezpieczonego przed stratą finansową, jaką poniósłby gdyby musiał zaspokoić wszystkie roszczenia klienta. Jest to, więc także ochrona jego budżetu domowego i rodziny przed finansowymi skutkami prowadzonej działalności zawodowej.
• Dla klienta to pewna gwarancja wypłaty odszkodowania za potencjalnie popełnione błędy lub niedopatrzenia. To także gwarancja rzetelnej oceny skutków popełnionego błędu, poniesionych w wyniku tego strat osobowych lub rzeczowych. Jest to gwarancja dla obu stron.

Piszę tutaj głównie o obowiązkowym ubezpieczeniu od odpowiedzialności cywilnej w pracy.. Ale ochrona ubezpieczeniowa z tytułu wykonywania jakiegoś zawodu nie jest zarezerwowana tylko do zamkniętej listy profesji. W zasadzie wykonywanie każdego zawodu może być ubezpieczone w ramach ubezpieczenia dobrowolnego i osoby powinny z tego korzystać. Ten element powinien stanowić stały element rozpoznania potrzeb klienta w ramach IDD i to na dystrybutorze ubezpieczeniowym (agencie, OFWCA) spoczywa obowiązek uświadomienia klientowi zagrożeń i możliwości ubezpieczenia odpowiedzialności zawodowej i wykonywanego zawodu.  

Czym jest OC zawodowe? 

Ubezpieczenie zawodowej odpowiedzialności cywilnej to rodzaj ubezpieczenia majątkowego, które zapewnia ochronę ubezpieczeniową, gdy ubezpieczony będzie zobowiązany do naprawienia szkody wyrządzonej klientowi w następstwie czynu niedozwolonego (odpowiedzialność deliktowa) oraz kontrahentowi wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania umowy, czyli swojego wobec niego zobowiązania (odpowiedzialność kontraktowa). Na mocy zawartego ubezpieczenia OC zawodowego, zakład ubezpieczeń przejmie na siebie finansowe skutki szkód wyrządzonych swoim klientom z tytułu wykonywania określonego zawodu, pod warunkiem, że ubezpieczony jest zobowiązany do ich naprawienia na podstawie  odpowiedzialności ogólnej, czyli deliktowej, z artykułu 415 Kodeksu cywilnego  za czyny niedozwolone lub kontraktowej, z artykułu 471 Kodeksu cywilnego za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy.

Obowiązkowe ubezpieczenie OC zawodowe – lista

Ubezpieczenia zawodowej odpowiedzialności cywilnej można podzielić na obowiązkowe i dobrowolne. Obowiązkowych zawodowych ubezpieczeń OC w Polsce jest kilkadziesiąt, a wśród nich:

• OC zawodowe komorników sądowych – art. 37 ust. 1 ustawy z dnia 22 marca 2018 r. o komornikach sądowych , (Dz. U. z 2020r. poz.121). 
• OC zawodowe adwokatów – art. 8a ustawy z dnia 26 maja 1982 r. Prawo o adwokaturze (Dz.U. z 2019 r. poz. 1513).
• OC zawodowe radców prawnych – art. 22.7. ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych ( Dz. U. z 2020 r. poz. 75).
• OC zawodowe notariuszy –   art. 19a ustawy z dnia 14 lutego 1991 r. Prawo o notariacie ( Dz. U. z 2020 r. poz. 1192).
• OC zawodowe rzeczników patentowych –  art. 16 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 11 kwietnia 2001 r. o rzecznikach patentowych ( Dz. U. z 2020r. poz. 288).
• OC zawodowe podmiotów wykonujących  doradztwo podatkowe – art. 44 ust. 1 ustawy z dnia 5 lipca 1996 r. o doradztwie podatkowym ( Dz. U. z 2020r. poz.130).
• OC zawodowe architektów  oraz inżynierów budownictwa i urbanistów – art. 6 ust. 2 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o samorządach zawodowych architektów oraz inżynierów  budownictwa ( Dz. U. z 2019 r. poz. 1117) .
• OC zawodowe agentów ubezpieczeniowych – art. 20 ust. 3 ustawy z dnia 15 grudnia 2017 r. o dystrybucji ubezpieczeń (Dz. U. z 2019 r. poz. 1881).
• OC zawodowe z tytułu wykonywania działalności brokerskiej – art. 28 ustawy z dnia 15 grudnia 2017 r. o dystrybucji ubezpieczeń (Dz. U. z 2019 r. poz. 1881).
• OC zawodowe rzeczoznawców majątkowych – art. 175 ust. 4 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami ( Dz. U. z 2020 r. poz. 65).
• OC zawodowe pośredników w obrocie nieruchomościami – art. 181 ust. 3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2020 r. poz. 65).
• OC zawodowe zarządców  nieruchomości – art. 186 ust. 3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2020 r. poz. 65).
• OC zawodowe cywilnej przedsiębiorcy wykonującego działalność gospodarczą w zakresie łowiectwa – art. 18 ust. 5 ustawy z dnia 13 października 1995 r. – Prawo łowieckie (Dz. U. z 2020 r. Nr 42, poz. 67)
• OC zawodowe kwalifikowanego podmiotu świadczącego usługi certyfikacyjne – art 10 ust. 5 ustawy z dnia 18 września  2001 r. o podpisie elektronicznym (Dz. U. z 2015 r.  poz. 1893.
• OC zawodowe przedsiębiorcy za szkody wyrządzone podczas wykonywania czynności detektywa – art. 24. ust.1 i 2 ustawy z dnia 6 lipca 2001 r. o usługach detektywistycznych (Dz. U. z 2019 r.  poz. 55).  
• OC zawodowe podmiotów wykonujących doradztwo podatkowe –  art. 44 i 46 ustawy z dnia 5 lipca 1996 r. o doradztwie podatkowym  (Dz. U. z 2020 r. poz. 130).
• OC zawodowe przedsiębiorców wykonujących działalność z zakresu usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych –  art. 76h ust.1 i 2 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2020 r. poz. 568.
• OC zawodowe firmy audytorskiej – art. 53 ust. 6 ustawy z dnia 11 maja 2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym (Dz. U. z  2020 r. poz. 1415 tekst jednolity).
• OC zawodowe osoby eksploatującej urządzenie jądrowe – art. 103 ust. 10 ustawy z dnia 29 listopada 2000 r. — Prawo atomowe (Dz. U. z 2020 r. poz. 284 i 322).
• OC zawodowe podmiotu wykonującego działalność leczniczą –  art. 25 ust. 1 i 5 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011  r. o  działalności leczniczej (Dz. U.  z 2020r. poz. 295, 567,1493).
• OC zawodowe świadczeniodawcy niebędącego podmiotem wykonującym działalność leczniczą, udzielającego świadczeń opieki zdrowotnej –  art.  136b, ustawy z  dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2020 r. Nr 164, poz. 1398, 1492 i 1493).
• OC zawodowe badacza i sponsora – art. 37b ust. 3, ustawy z dnia 6 września 2001 r. — Prawo farmaceutyczne (Dz. U. z 2020 r.  poz. 944 i 1493).
• OC zawodowe biura usług płatniczych –  art. 125 ust. 9 ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych (Dz. U. z 2020 r. poz. 794).
• OC zawodowe dysponentów jednostek ratownictwa medycznego –  art. 7 ust. 4 ustawy z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym (Dz. U. z 2020r. poz. 882).
• OC zawodowe osoby posiadającej licencje doradcy restrukturyzacyjnego oraz spółki handlowej, pełniących funkcje w postępowaniu restrukturyzacyjnym, upadłościowym lub egzekucyjnym – art. 17a ust 2 ustawy z dnia 15 czerwca 2007 roku o licencji doradcy restrukturyzacyjnego ( Dz. U. z 2019 r. poz. 55. 730, 912, 1495, i 1802).

Należy mieć na uwadze, że są to tylko najważniejsze obowiązkowe ubezpieczenia zawodowej odpowiedzialności cywilnej. Ubezpieczenia te są zmieniane, uaktualniane i zawsze należy sprawdzać ich aktualny stan i podstawę prawną. Przy każdym ubezpieczeniu podałem aktualną obecnie jego podstawę prawną o obowiązkowym ubezpieczeniu oc wynikającą z ustawy. 

O większości z tych ubezpieczeń zawodowych napiszę w kolejnych materiałach zamieszczanych na tym portalu. 

dr Stanisław Kuta
doradca zarządu
Alwis&Secura sp. z o.o.